Bewustwording voor de kameel

Camera’s verraden aantallen

Het is droog in het streng beschermde deel van de Great Gobi A woestijn in Mongolië. Erg droog. Wilde kamelen hebben het zwaar. Er zijn er nog slechts zo’n 350 over. Zoological Society Luujin zet zich al jaren in om de wilde kameel te helpen.

Twintig jaar geleden waren er nog veel meer kamelen... Dat hun aantal achteruit gaat weten we onder andere door onderzoek met cameravallen, de perfecte tool om dieren in onherbergzame terreinen te kunnen observeren.

De camera’s langs de grenzen van het reservaat met China geven inzicht in de migratie van kamelen. Verspreid door de rest van de Gobi staan vele tientallen camera’s die samen een beeld geven van het aantal kamelen in het reservaat en hoe zij dit gebied gebruiken. Dankzij de cameravallen en gesprekken met lokale herders, kunnen de juiste beschermingsmaatregelen worden getroffen ter bescherming van de wilde kameel.

Expeditie cameravallen plaatsen

Het plaatsen van cameravallen is een delicate kwestie. De omstandigheden in het terrein ten eerste bepalen welk type cameraval je moet gebruiken. In de Gobi woestijn heersen bijvoorbeeld extreme temperaturen; van -40 in de winter, tot +50 in de zomer. En dat doet wat met e levensduur van een batterij en camera. Ook verstoring door (andere) dieren of mensen speelt een rol.

Bovendien is de Gobi woestijn zo gigantisch groot, dat alleen al het kiezen van de juiste locaties een onderzoek op zich vergt. Want waar heb je in een terrein van 44.000 vierkante kilometer de meeste kans om kamelen te fotograferen…? In de buurt van waterpoelen ligt voor de hand. Maar hoe bewegen de kamelen zich door het terrein? Daarvoor is kennis van lokale bewoners zoals herders essentieel. Ook herkenbare sporen in het terrein, zoals gebruikte paden, dragen bij.

Er komt dan ook vele maanden van voorwerk kijken voordat een reeks van 200 camera’s daadwerkelijk geplaatst is. Maar dankzij dit grootschalige onderzoek kon ZSL Luujin een duidelijk beeld krijgen van de verspreiding van kamelen in de Gobi A woestijn.

Ook andere dieren lieten zich geregeld voor de camera zien, zoals wilde ezels en Argali schapen. 

Water voor kamelen

In de woestijn is water altijd een beperkende factor. Hoewel de droogtebestendige kamelen daar van nature goed tegen kunnen, hebben ze steeds meer moeite om water te vinden… De belangrijkste reden hiervoor zijn de grote aantallen vee. Die grazen niet alleen veel voedsel uit het leefgebied van de kamelen weg, maar drinken ook veel van het schaarse water. Voor vee en wilde dieren zijn jaren geleden al zo’n 50 waterbronnen voorzien in de Gobi woestijn. Maar die drogen op door overmatig gebruik.

Met hulp van donaties vanuit het GNF zijn de afgelopen jaren al diverse bronnen hersteld of opnieuw aangelegd. Sommige bronnen worden aanvankelijk beschermd met een hekwerk, zodat de vegetatie rond de bron eerst goed kan settelen. Dat hek is mobiel, daardoor is het bij verschillende waterbronnen toepasbaar. Ook is er bij enkele bronnen een zonne-pomp geïnstalleerd. Die pompt op duurzame wijze grondwater op. Cameravallen bij de waterbronnen laten zien dat kamelen en  andere wilde dieren er graag komen!

Op het kaartje zie je welke bronnen in de Gobi A woestijn met hulp van GNF zijn hersteld

Water voor vee

Een deel van de Grote Gobi woestijn is ook open voor vee. Daar trekken dagelijks herders met kuddes van duizenden geiten en schapen rond. In dit deel van de woestijn heeft stichting Luujin ook waterpoelen aangelegd. Voor wilde dieren én voor vee. Luujin heeft de herders laten zien hoe zij de zonnepomp van de bron kunnen inschakelen. Voorheen moesten ze handmatig water omhoog halen, dus dit is voor hen een grote meerwaarde!

Dit vormt een belangrijke basis om samen de natuur nog beter te beschermen!

Hardlopen is doodlopen…

Kamelenraces zijn erg populair in Mongolië. Dat klinkt onschuldig, maar de snelste kamelen zijn een kruising tussen een wilde kameel en een gedomesticeerde kameel. Om top-racers te kweken, worden daarom wilde kamelen uit de natuur gevangen. Medewerkers van ZSL Luujin praten met de lokale bevolking om te laten zien wat de gevolgen van de kamelenraces zijn op de wilde kamelen.

Ook in de media vertelt Luujin over wilde kamelen en hoe belangrijk het is om hen te behouden. Op scholen leren de kinderen via speciale lessen en middels toneel en spelover kamelen en hun leefgebied. Dankzij deze aanpak gaan steeds meer mensen in Mongolië de kamelen meer respecteren.

Expeditie in de woestijn

Ecologe Tungalag Ulambayar van stichting Luujin gaat regelmatig op expeditie in de Gobi A woestijn. Ze onderzoekt of de waterbronnen in goede conditie zijn, of de cameravallen nog functioneren en om in gesprek te gaan met de veehoeders.

In september 2022 ontdekte Tungalag dat de Baruun sharga bron droog was gevallen. Baruun sharga is een groene oase midden in de Gobi A woestijn. Het is een van de weinige plekken waar wilde dieren nog terecht kunnen voor voedsel en water. Er komen grote zoogdieren zoals Gobi beer, kropgazelle, wilde kamelen, wolven en tientallen soorten kleinere dieren.

Maar nu staat de bron leeg. Roofdieren krijgen daardoor meer kans om prooien te vangen. “Bij aankomst zagen we een net gedode kropgazelle en in de modder waren verse sporen van een gevecht tussen een kameel en wolven te zien.” vertelt Tungaa. “Het resterende beetje water in de bron is modderig en vervuild” vervolgt ze “dat kan zelfs dodelijk zijn voor de dieren die eruit drinken …”

De oorzaak van de droge bron: de 60 meter diepe boorpijp is verstopt door zand en stenen. Snel gemaakt zou je zeggen, maar hoe ga je te werk in een gebied dat 1.500 kilometer van de bewoonde wereld verwijderd is en grotendeels door gortdroog terrein leidt?

Samen met en hydroloog bedacht Tungaa een plan: ondiepe kanalen graven tussen de rietbedden om de toestroom van water dat vlak onder het grondoppervlak ligt te stimuleren. Zo neemt meteen het beschikbare oppervlak toe, waardoor er meer dieren gebruik van kunnen maken.

Vanwege de afgelegen ligging (en dus hoge transportkosten) en de complexiteit (waardoor experts moeten worden ingehuurd) en de benodigde materialen kost dit gehele project zo’n tienduizend euro.

Het Gaia Nature Fund wil de kameel graag helpen, daarom reserveren we een deel van ons geld voor het herstel van de Baruun Sharga bron.