De kleine flamingo is het kleinste neefje van de grote flamingo, die in GaiaZOO leeft. Wereldwijd neemt het aantal kleine flamingo’s al jaren af. Door extreme droogte gingen in Zuid-Afrika begin 2019 bovendien vele duizenden eieren en kuikens dood. Dankzij (inter)nationale hulp konden nog 2.000 kuikens worden opgevangen. Ook het Gaia Nature Fund droeg haar steentje bij. Ook na 2019 bleven we de kleine flamingo’s steunen, zodat hun leefgebied beter voldoet aan de natuurlijke behoeftes van de flamingo’s.
Januari 2019. Door een enorme droogte in Zuid-Afrika komen de nesten van duizenden kleine flamingo’s in de Kamfers Dam droog te staan. Er is geen voedsel meer voor de kuikens. De oudervogels zoeken hun heil elders. Duizenden kuikens blijven hulpeloos achter… De lokale gemeenschap ziet het met lede ogen gebeuren… maar komt daarna direct in actie.
Met hulp de natuurbeschermers en dierentuinmedewerkers van over de hele wereld werden tweeduizend kuikens en eieren gered. In vijf opvangcentra werd met man en macht voor hun leven gestreden. Ook het Gaia Nature Fund reageerde direct. Vanuit de reserves konden we € 10.000,- noodhulp naar Zuid-Afrika sturen.
Flamingo’s broeden in kolonies met vele duizenden bij elkaar. Hoewel er zo´n 1,5 tot 2,5 miljoen kleine flamingo´s zijn, planten ze zich wereldwijd maar in zes gebieden voort. Het Zuid-Afrikaanse Kamfers Dam is er daar één van. In 2006 maakten natuurbeschermers een eiland in de zoutpan en sindsdien broeden daar bij geschikte omstandigheden duizenden kleine flamingo’s. Als ze uit het ei komen, hebben kuikens een korte, rechte snavel. Terwijl de ouders voedsel zoeken, verzamelen de kuikens zich in crèches van vele tientallen bij elkaar.
Dankzij de voedselrijke kropmelk die de ouders hen voeren ontwikkelen de kuikens zich snel. In de kropmelk zit ook een stof die hun veren kleurt. Na een maand verruilen ze hun grijze donskleed voor een stevig verenpak. Het duurt nog wel een tijdje voordat het roze kleurt! Na 2-3 maanden kunnen de kuikens zelf voedsel uit het water filteren. Vanaf dat moment doen ze ook hun eerste vliegpogingen.
De nog donzige, in de steek gelaten kuikens en bevruchte eieren uit de zoutpan werden eveneens in crèches opgevangen. In vijf opvangcentra ontfermden tientallen vrijwilligers zich over hen. In broedmachines komen de eieren uit. De kuikens moeten de hele dag door met de hand gevoerd worden.
Dankzij de toegewijde zorg, groeien de opgevangen kuikens als kool. Na een paar maanden en de eerste vliegpogingen, werd het tijd dat ze weer terug mochten naar de zoutpan. Maar niet voordat ze een kleurring met unieke code en een chip hadden gekregen. Deze zijn essentieel om hen in het wild te kunnen identificeren. Het Gaia Nature Fund is er trots op dat onze noodhulp voor dit belangrijke onderdeel is ingezet.
En toen was het zover… De volgroeide flamingokuikens gingen de wijde wereld in. In aparte groepjes keerde het merendeel terug naar de plek waar ze uit het ei waren gekropen. Dankzij de kleurringen zagen de onderzoekers hoe ze zich aansloten bij wilde flamingo’s. Hoe ze met (nieuwe) leeftijdsgenoten speelden. Hoe ze hun kostje bij elkaar ‘filterden’ in het water van de grote zoutvlakte.
Dankzij de bijdrage van het Gaia Nature Fund kregen 18 jonge flamingo’s tevens een zender. En wat bleek? Drie jongen verlieten Kamfers Dam, samen met een groep soortgenoten. Elke groep ging een andere kant op, om vele honderden kilometers verderop pas tot stilstand te komen. Eén groep vloog maar liefst duizend kilometer naar Namibië!
Kleine flamingo’s filteren minuscule algen uit het water. Door deze specialistische voedselbron en hun broedwijze in ondiep water, zijn flamingo’s erg gevoelig voor veranderingen in het leefgebied. Alleen als alle omstandigheden perfect zijn, zullen de flamingo’s succesvol kunnen broeden. En dat doen ze dan ook massaal! Maar door menselijke activiteiten – variërend van zoutwinning, afdammen van rivieren en vervuiling, tot laag vliegende vliegtuigen en zwerfhonden, botsingen met hekken en stroomdraden – word het broeden vaak verstoord. Wereldwijd neemt het aantal kleine flamingo’s hierdoor al jaren af.
Dit benadrukt eens te meer dat natuurbescherming een kwestie van een lange adem is. Om de soort voor de toekomst te behouden is de regulatie van de hoeveelheid water in de zoutpan, maar ook de kwaliteit ervan, essentieel om een stabiele en veilige leefomgeving te creëren.
Birdlife South Africa heeft (gedreven door de Corona-verordeningen) tools ontwikkeld om de waterkwaliteit, het voedselaanbod en het aantal flamingo’s ‘van afstand’ met drones en satellieten te kunnen meten. Omdat flamingo’s met tienduizenden dicht op elkaar leven, biedt juist een computermodel juist voor deze vogels uitkomst. Daarnaast wordt met de donatie van GNF een lokale actiegroep opgericht om de bescherming van de kleine flamingo’s in Kamfers Dam te promoten; worden de hekwerken rond kwetsbare broedlocaties in de zoutpan gecontroleerd; en wordt het Actie Plan voor de bescherming van de kleine flamingo’s geupdate en geïmplementeerd.
Het voordeel van deze ‘onderzoeken op afstand’ is dat ze ook over de landsgrenzen voortgezet kunnen worden. Want kleine flamingo’s trekken regelmatig naar andere Afrikaanse landen. Zo heeft de bijdrage van het Gaia Nature Fund dus niet alleen in Zuid-Afrika effect.
Om de flamingo’s van Zuid Afrika verder te helpen, riep het GNF het jaar 2019/20 uit tot “Jaar van de flamingo”. Via de actie “Adopteer een flamingo” in het leven en velen van jullie hebben daaraan bijgedragen. Dankzij de adopties en andere activiteiten in de ZOO kon een bedrag van maar liefst € 15.000,- worden ingezameld!